Hoewel gemeenten steeds meer ruimte bieden aan ideeën en initiatieven van bewoners, gaat het nog geregeld mis. Vooral bij het zoeken van locaties voor voorzieningen die mogelijk weerstand oproepen. Denk aan windmolens, nieuwe wegen, skateparken of andere jongerenvoorzieningen en natuurlijk de opvang van asielzoekers en statushouders. Als de overheid maatschappelijke protesten verwacht, schroeft zij het participatieniveau terug en maakt zij zelf keuzes. Is dat wel zo verstandig?
Knoop doorhakken
Ambtenaren gebruiken de term NIMBY (‘Not In My Back Yard’) of in goed Nederlands NIVEA (“Niet In mijn Voor- En Achtertuin”) om aan te geven dat bewoners wel gebruik willen maken van publieke voorzieningen, maar er geen hinder van willen ondervinden. Bij de komst van nieuwe publieke voorzieningen gaat de overheid er standaard vanuit dat er NIVEA-effecten optreden, zoals bewonersprotesten of zelfs actiegroepen. In die gevallen is de neiging de participatie een tandje terug te schroeven. Omdat de veronderstelling is dat gesprekken met bewoners niets opleveren aangezien nu eenmaal niemand de voorziening in zijn buurt wil, hakt de gemeente in het algemeen belang de knoop door.
Overvallen
Die besluitvaardigheid van de gemeente werkt in veel gevallen echter contraproductief. Dat gebeurt omdat de overheid al vooruitloopt op te verwachten NIVEA-effecten en daardoor maatschappelijke discussies bij voorbaat vermijdt. Bewoners hebben geen idee wat er speelt en worden plotseling geconfronteerd met overheidsbesluiten die effect hebben op hun directe leefomgeving. Ze voelen zich overvallen. Dat gevoel wordt bevestigd als tijdens een bewonersbijeenkomst nauwelijks sprake is van een gesprek en ze plenair worden geïnformeerd over het besluit. Als er al een bewonersbijeenkomst komt, want soms worden de bewoners alleen nog uitgenodigd om als publiek de discussie in de gemeenteraad te volgen. Bewoners voelen zich machteloos en grijpen naar andere middelen.
Verantwoordelijkheid delen
In plaats van vooruit te lopen op mogelijke NIVEA-effecten, is het ook mogelijk een maatschappelijke opgave te delen met de bewoners van de gemeente. Niet bang te zijn voor protesten, maar de verantwoordelijkheid met de bewoners te delen. Ga het dus Niet Invullen Voor Een Ander, maar geef de bewoners de ruimte met elkaar tot een oplossing te komen. Met daarbij de boodschap dat de gemeente een besluit neemt als het de bewoners niet lukt voor een bepaalde datum samen tot een oplossing te komen of de discussie tussen bewoners uit de hand loopt. Als het de bewoners lukt, is dat de allerbeste oplossing. Als het de bewoners niet lukt, hebben ze in ieder geval geleerd hoe lastig het is om vanuit het algemeen belang te handelen en kan de gemeente dit keer wel gerechtvaardigd de knoop doorhakken.
Gebruik kortom voortaan een andere NIVEA. Ga niet teveel uit van Niet In mijn Voor en Achtertuin, maar ga het Niet Invullen Voor Een Ander. Dezelfde afkorting, een wereld van verschil!
