In een eerdere blog “Eerst begrijpen, dan begrepen worden”, besprak ik het belang van eerst de ander begrijpen voordat je zelf begrepen wordt. Dit voorkomt polarisatie en bevordert verbinding. Daarop kreeg ik veel reacties met de vraag: hoe doe je dat precies? Hoe zorg je ervoor dat je echt luistert zonder direct te reageren? Hoe begrijp je de groep voordat je je eigen perspectief inbrengt?
Stephen Covey gaf het treffende antwoord op deze vragen: “Between stimulus and response, there is a space. In that space lies our freedom and power to choose our response.” Die ruimte – de pauze tussen wat er gebeurt en hoe je reageert – is cruciaal voor effectief luisteren en communiceren. Juist in die ruimte schuilt de kracht om vooruit te zien en strategisch te reageren.
De kracht van de pauze en bewuste reflectie
In groepsgesprekken zijn we vaak geneigd om direct te reageren op wat iemand zegt. Soms uit emotie, soms om ons punt te maken of de discussie te sturen. Maar als we direct reageren, luisteren we vaak niet écht. In die eerste seconden zitten aannames, eerdere ervaringen en misschien zelfs defensieve reflexen.
Door bewust een korte pauze in te lassen, geef je jezelf de kans om je automatische reactie even te parkeren en je te richten op wat er écht speelt. Dit is geen zwakte, maar een vorm van kracht en regie nemen over de dynamiek van het gesprek.
Een wetenschappelijke onderbouwing voor deze benadering vinden we in de emotionele intelligentie (EI) van Daniel Goleman en de reflectieve praktijk van Donald Schön. Goleman benadrukt dat zelfregulatie – het vermogen om impulsen te beheersen en bewust na te denken voordat je reageert – essentieel is voor effectieve samenwerking. Dit betekent dat je in een groepsgesprek niet alleen luistert naar de woorden van anderen, maar ook bewust je eigen emoties en reacties beheerst om strategisch te handelen. Schön vult dit aan met het concept van reflectie-in-actie, waarbij je tijdens een gesprek bewust nadenkt over de effecten van je woorden en besluit hoe je doelgericht kunt bijdragen aan het gesprek.
Luisteren, pauzeren, strategisch reageren. Zo pas je dit toe in groepsgesprekken.
In je werk als ambtenaar of professional is effectief communiceren cruciaal, vooral in groepsgesprekken waar verschillende belangen en perspectieven samenkomen. Door bewust te luisteren, te pauzeren en strategisch te reageren, kun je gesprekken beter sturen en samenwerking bevorderen. Zo pas je dit toe in de praktijk:
- Luister met intentie – Niet om te reageren, maar om te begrijpen. Probeer de woorden én de onderliggende boodschap van de groep te horen, inclusief de minderheidsstemmen.
- Neem een pauze – Dit hoeft niet lang te zijn. Soms is één bewuste ademhaling al genoeg om niet primair te reageren, maar bewust te kiezen voor je respons en stil te staan bij de verschillende perspectieven.
- Reageer strategisch en doelgericht – Houd het grotere plaatje in gedachten: wat wil de groep bereiken? Wat draagt bij aan de gezamenlijke ambitie? Je reactie moet niet alleen een antwoord zijn, maar een bewuste stap vooruit in de samenwerking. Door niet direct te reageren en de juiste vragen te stellen, stuur je het gesprek in een richting die bijdraagt aan een gedeeld resultaat.
Win-win in de praktijk
Reageren is vooruitzien. Het vraagt om oefening en discipline, maar het levert je uiteindelijk een effectievere, constructieve samenwerking én betere besluitvorming op. Niet door je eigen gelijk te halen, maar door bij te dragen aan een gedeelde ambitie. Dit betekent dat luisteren en pauzeren geen passieve handelingen zijn, maar juist strategische tools om invloed uit te oefenen op groepsdynamiek en besluitvorming.
Dus de volgende keer dat je in een groepsgesprek zit en de neiging voelt om direct te reageren, herinner jezelf dan aan Covey’s woorden. Maak gebruik van de ruimte tussen stimulus en respons. En zet vervolgens bewust een stap vooruit die bijdraagt aan het gezamenlijke resultaat.
Succes!
