Ik hoop dat (lokale) overheden de handschoen van de Nationale ombudsman oppakken. Niet (alleen) door in allerijl aan de slag te gaan met nieuwe participatie-instrumenten. Maar vooral ook door fundamenteel in gesprek te gaan over de rol van de overheid in de (lokale) samenleving, een bestuursstijl die daarbij past en een structureel andere manier van samenwerken met (lokale) partners en inwoners.
Plak- en pleisterwerk
De Nationale ombudsman schetste deze week in het jaarverslag een verontrustend maar helaas bekend beeld: “Nog te vaak zien we dat burgers hun stem niet of onvoldoende kunnen laten horen. Vaak worden ze niet voldoende geïnformeerd, is het onduidelijk hoe ze kunnen meedoen of wordt er niets met hun inbreng gedaan.” De Nationale ombudsman blijft kritisch volgen hoe participatie wordt ingezet. “Vooral daar waar het plak- en pleisterwerk lijkt voor onbehoorlijke dienstverlening door de overheid.”
Actief luisteren
Over de oplossing is de Nationale ombudsman ook helder: “Er is een overheid nodig die met lef het kapitaal in de samenleving durft aan te spreken. Van het maatschappelijk middenveld en het bedrijfsleven, tot burgers en jongeren. Een overheid die luistert en realistisch is over de inspanning die zij wil en kan leveren, zonder beloftes te doen die zij niet kan waarmaken.” Actief luisteren is voor de overheid niet vanzelfsprekend. De Nationale ombudsman is daar duidelijk over: “De overheid moet beter, eerder en vaker actief luisteren naar burgers. Niet om bevestigd te krijgen wat al is, maar met als doel samen verder te komen. Vervolgens is vooral dat wat volgt op het luisteren belangrijk.”
De juiste vraag
Na het luisteren hoort de overheid de juiste vragen te stellen. En volgens de Nationale ombudsman is er daarbij een duidelijk startpunt: “De allerbelangrijkste eerste vraag is: wat heb je nodig? En vervolgens wat burgers daarin zelf kunnen doen en hoe de overheid ze kan ondersteunen bij wat ze niet zelf kunnen doen. Het antwoord op die vragen voorkomt verkeerde of te grote verwachtingen voor beiden. En het stelt burgers in staat om bij de problemen waarmee ze kampen, zelf regie te nemen in de oplossing.”
Bewust, bedachtzaam en creatief
Met mijn oproep in de inleiding sluit ik aan bij een belangrijke observatie van de Nationale ombudsman: “Het ontbreekt bij overheden niet aan de goede wil om problemen op te lossen. Maar wel om daar bewust, bedachtzaam en met creativiteit mee aan de slag te gaan.” En waar een wil is, is een weg. Dus waar wachten we nog op? Geen tijd te verliezen. Aan de slag!
